Zelf je zeilen maken

Ik zeil al best lang en in mijn werkzame leven dikwijls bij een zeilmaker geweest en altijd als ik daar kwam dacht ik; dat zou ik ook wel willen kunnen.

Dus toen ik meer tijd had heb ik een z.g. jeans naaimachine gekocht die dus voor wat stevigere stof geschikt is. Eerst van een paar proeflapjes van de markt wat hoesjes en zakjes gemaakt en nadat ik kniestukken op mijn spijkerbroeken gezet had wilde ik toch een echt zeil maken. Er zijn daar natuurlijk diverse manieren in van kantenklare sets met voorgesneden panelen tot zelf tekenen, uitsnijden en naaien. Sailrite uit de VS, bekend om hun naaimachine van 1500 dollar, is een grote leverancier van sets maar met hun dure pakketten leek het me niet voordelig. In een gesprek met m’n lokale zeilmaker werd me duidelijk dat zij zelf ook meestal een ontwerp opsturen naar de fabrikant en dat als pakket, gesneden en al opgestuurd kregen. Ze hebben wel een tekenplotter maar geen snijplotter.

Ik best weet best hoe een zeil in elkaar steekt maar dat wil nog niet zeggen dat ik zomaar zelf een ontwerp kan maken. Ik heb samen met de zeilmaker een ontwerp gemaakt voor een reacher, een spinnaker voor meer wind en hogere koersen, deze is wat vlakker en smaller dan een allround spi.
De zeilmaker heeft met de tekenplotter op zeildoek dikte 1.0 (dat hadden ze nog liggen en was dus voor mij heel voordelig) de panelen uitgetekend waarbij de plaknaden ook zichtbaar waren en de panelen genummerd. Het eerste werk is dus alles uitsnijden (snijden ging beter dan knippen) en op volgorde leggen. Ik had een radiaal ontwerp gekozen dat betekende dat er relatief veel panelen uitgesneden moesten worden voor een betrekkelijk kleine spinnaker. Ik was daar ongeveer twee dagen mee bezig.

De volgende stap was het aan elkaar zetten van de panelen met dubbelzijdig tape. Als je dat allemaal in je garage moet doen heb je geen idee waar je mee bezig bent. Gelukkig kon ik van de grote zaal in het dorpshuis gebruik maken en kreeg ik overzicht. Dat was ook wel nodig want een aantal nummers waren niet goed leesbaar. Dan het plakken, je moet kijken vanaf welke kant je start, meestal vanuit het midden naar buiten en van boven naar beneden. Dat ging eigenlijk best snel. Ik heb de spi ook nog een beetje op gehesen (zo sterk plakt die tape) om te kijken hoe het wordt. Dat is wel een gaaf zicht hoor, je eigen spi in wording.

Koptekst

Het naaien van ca. 100 strekkende meter zoom was weer een ander ding. Het garen dat ik van de zeilmaker meegekregen bleek na veel getob niet geschikt voor mijn (eenvoudige) machine. Ik heb in een naaiwinkel toen sterk garen nr. 40 gekocht en daar alles mee gedaan. Ik gebruikte wel 8 tot 10 klosjes, tegenwoordig gebruik ik klossen van 1500 of 2000 meter wat veel goedkoper is. Al met al ben ik wel drie dagen bezig geweest maar ik heb ook zeker bijna een hele dag verloren met het vinden van de juiste draad.

Ik heb op deze machine een trippelzigzag (een zigzagsteek in drie stappen) gebruikt. De zeilmaker vroeg zich achteraf af of zo’n kleine steek en dun doek wel een goede keus was. Bovendien is het materiaal heel glad dus het ‘transport’ van een huishoudmachine komt dan eigenlijk tekort; je moet het constant een beetje helpen. Het is een kwestie van stug doorwerken. Dan zijn de zomen klaar en moet het moeilijkste nog komen, de hoeken en de lijken.

De hoeken bestaan uit waaier-of cirkelvormige stroken die allemaal gestikt moeten worden om een stevig geheel te krijgen. Het stikken van al die stroken op elkaar is al gauw zwaar voor een machine. De zigzag door de dikste lagen heb ik maar met een rechte steek gedaan. De lijken worden gevormd door gekleurd band wat je eerst dubbel vouwt over de rand van je naaitafel en dan in één keer vastnaait.

Het aanbrengen van de ogen aan de schoothoeken en de top is een delicaat karwei omdat ze op de goede plek moet zitten en het band goed verspreid over de hoek moet zitten. Je moet zo min mogelijk dubbelingen maken want anders kom je er met de machine niet doorheen. Ik loste dat op door bij het minst dikke gedeelte te starten en dan zover mogelijk naar de hoek toe door te werken.

Een paar weken later voeren we de Goofies met 6-7 Bft. Als één van de weinigen hesen we de spi én wonnen. Hij doorstond de test en Wouter Versluis doopte de spi ‘Big Yellow Taxi’.

 

 

Tijd voor een Genua-light

Aangestoken door dit succes en het naaivirus maakte ik nog een spi-slurf langs de giek zoals NorthSails die verkoopt. Eerst maakte ik een ontwerp van gewone stof om uit te proberen hoe de maatvoering moest zijn en of het werkte. Aan hand van deze dummy naaide ik een definitief ontwerp van stevig zeildoek en werkte ik het af.

 

Omdat het met heel licht weer lastig is het bootje op gang te houden en ook met oog van het zomerevenement op de Loosdrechtse Plassen die bekend staan om licht weer en vlak water rees bij mij de gedachte om een genua te maken van het lichtste doek dat je nog mag volgens de klassenregels en dat is 190 grams. Op dezelfde manier als met de spi heb ik een ontwerp gemaakt voor de genua-light: vlakker dan een normale om de stroming vast te houden, met de bolling niet te ver naar achteren. Ook nu weer alles zelf gesneden en uitgelegd. Het kon thuis want het spreekt voor zich met een crosscut gesneden zeil. Het tapen en naaien ging eenvoudig maar toen kwam ook weer de strijd met de hoeken en versterkingen. Het voorlijk is anders want die bestaat uit een ingenaaide en op spanning gezette lijn, die aan het doek vastzit. Een reguleerlijntje om het klapperen van het achterlijk tegen te gaan mocht ook niet ontbreken. Ook was het best een klusje om leuvers te maken in de vorm van bandjes met kliksluitingen.

Ik heb inmiddels al best veel met dit zeil gevaren en het is een heel mooi zeil voor lichtere wind, geworden. Door de snit is ze wel gevoelig qua voorlijkspanning maar dat was te verwachten.

koptekst

Inmiddels heb ik ook een ‘High Aspect’-fok gemaakt als toerzeil. Deze is 10 cm korter ‘op de hijs’ om te passen op mijn onderdekse furler (fok/genua roller) maar voor de rest zowat gelijk als mijn North Sails jib en staat er heel mooi op.

Er ligt nu ook nog een genua voor zwaarder weer klaar om genaaid te worden en heb ik voor mijn dochters boot een nieuwe huik gemaakt, wat een makkie was na al die zeilen en bovendien heb ik inmiddels een Pfaff 130 semiprofessionele naaimachine op de kop getikt en dat maakt het allemaal weer makkelijker.

 

Adri van de Velde
IF Spotgaai